الگوی وحدت اسلامی در تعامل امام علی با خلفا
نویسنده: محمد ثقفی
وحدت بین مذاهب اسلامی نه محتاج به کتمان عقاید است و نه موجب کم رنگ شدن آنها. الگوی وحدت ما همان پیشوای مذهب ماست. امام علی هرگز به بهانهی وحدتاز مطالبهی حق خود و صراحت لهجهاش در شکایت از غاصبان نکاست، اما این باعث نشد که از جماعت مسلمین کناره بگیرد و از یاری حکومت بپرهیزد.
- پس از ماجرای سقیفه امام و یارانش از بیعت با ابوبکر اجتناب کردند، اما آن هنگاه که تهدید رومیان و قبایل مرتد برای اسلام و مسلمین جدی شد به یاری حکومت در دفع فتنه شتافتند.
- امام درخواست ابوسفیان را برای مطالبهی خلافت و وعدهی پشتیبانی فرزندان عبد مناف نپذیرفت و در سخنانی مردم را به دوری از فتنه دعوت کرد.
- در نبرد ذوالقصه با مرتدان، امام به ابوبکر پیشنهاد کرد که خود به جنگ نرود و او نیز این چنین کرد.
- بعد از وفات پیامبر، امام تردید ابوبکر را در جنگ با روم برطرف کرد و مژدهی پیروزی به او داد. ابوبکر شاد شد و گفت:"این علی وارث علم پیامبر است، هرکه در راستی او شک کند منافق است."
- سه خلیفهی اول بارها برای قضاوت از علی یاری میجستند تا جایی که بارها "لولا علی لهلک العمر" شنیده شد.
- درجنگ با ایران امام علی به خلیفه پیشنهاد کرد که خود به جنگ نرود، او نیز سعد وقاص را به فرماندهی سپاه گماشت.
- درنبرد سپاه اسلام با هراکلیوس (قیصر روم) امام به عمر گفت که فرماندهی سپاه اسلام (ابوعبیده) را به پیروزی مژده دهد و از تردید درآورد.
- در جنگ بیت المقدس عمر پس از مشورت با امام گفت: "من جز به مشورت علی عمل نمیکنم و او را در مشورت میستایم و پیشانیاش را سفید میبینم"
- در جنگ خراسان امام ویژگی شهرهای خراسان را به عمر گفت و او را به فتح آنجا ترغیب کرد.
- سلمان فارسی و عمار یاسر از یاران امام علی با اذن او از طرف عمر به ولایت مدائن و کوفه گماشته شدند.
- مالک اشتر در نبرد قادسیه از فرماندهان بود و "آمد" و "نصیبین" به دست او فتح شد.
- حذیفه بن یمان در جنگ نهاوند جزو فرماندهان بود.
- عمار یاسر در فتح مصر فرماندهی سواره نظام را به عهده داشت.
-هاشم بن عقبه یار وفادار امام در زمان خلیفهی دوم فرماندهی سپاه پنج هزار نفری شد و در فتح بیت المقدس و آذربایجان حضور داشت.
- جریر بن عبد الله دیگر یار امام در حمله به عراق و حیره فرمانده سپاه بود.
- امام علی سه بار به هنگام خروج عمر ابن خطاب از مدینه، از جانب او به جانشینی و ادارهی امور شهر منصوب شده است؛ اول حرکت عمر به سوی شام، دوم اعزام سپاه کمکی برای نبرد قادسیه و جسر و سوم حرکت برای سامان دادن اوضاع بیت المقدس.
- خلیفهی دوم در مسائل اقتصادی چون چگونگی دریافت افراد از بیت المال، مصرف جواهرات کعبه و تقسیم سرزمینهای عراق با امام علی مشورت کرد و طبق رأی او عمل نمود.
- پس از فتح مدائن خلیفه تصمیم به ثبت تریخ گرفت و به پیشنهاد امام علی هجرت پیامبر را مبدأ قرار داد.
- در غائلهی شورش علیه عثمان، امام نقش میانجی بین خلیفه و ناراضیان را ایفا کرد؛ به خلیفه و اهل بیتش آب رساند و فرزندان خود را برای محافظت از خانهاش گماشت.
- پس از قتل عثمان، امام به شورشیان و محافظان خانه اعتراض شدیدی کرد و به همراه چند نفر از اصحاب عثمان را به خاک سپرد.
- امام علی دخترش ام کلثوم (دختر فاطمهی زهرا) را به عقد عمر بن خطاب درآورد. (کافی، ج6، ص 115)
- امام علی دو پسر به نام ابوبکر (فرزند لیلی بنت مسعود الدارمیه) عمر (فرزند ام حبیب بنت ربیعه) و عثمان (فرزند ام البنین) داشت که دو نفر اخیر در کربلا به شهادت رسیدند. (کشف الغمة فی معرفة الأئمة؛ لعلی الأربلی 2/66)
- امام علی یارانش را از دشنام دادن به معاویه و سپاهیانش باز داشت. (نهج البلاغه،خ206)
- امام در پاسخ شاعری که در ذی حق بودن امام برای خلافت و ذم مخالفین ایشان شعر تحریکآمیزی سروده بود او را از این کار نهی کرد و حفظ اسلام را مهمترین هدف عنوان کرد. (سیری در نهج الباغه، استاد مطهری، ص 179-181)
نمی دانم آنها که در جلسات معرفتی(!) و جشنهای آن چنانی خود در خانههای اشرافی شما شهرشان به ناسزاگویی به اهل سنت و پیشوایانشان مشغول اند و برای شادی دل دختر پیامبر در مذمت آنها داستانهای خیالی میگویند و اشعار رکیک میسرایند، چگونه از کنار سیرهی امامشان میگذرند؟ نمیدانم! آنها از ترس جان و مالشان در بحبوحهی جنگ و انقلاب در کنج خانههایشان خزیده بودند و کسانی را که با این جنگ و انقلاب ظهور را به تاخیر انداخته بودند لعنت می کردند. حکماً قیاس به نفس می کنند و سیرهی امام علی را از ترس جان میپندارند! در قاموس آنها وحدت یعنی خیانت به ولایت و دهنکجی به مصائب دختر پیامبر؛ و اینچنین است که سیرهی امام علی در غمخوار مستضعفین و مظلومین جهان بودن را به کنری مینهند و مصائب فلسطینیان و دیگر ملل مسلمان را بلای خدایی بر سر منکرین ولایت علی میانگارند و در دل اللهم اشغل الظالمین بالظالمین می خوانند!
ما وحدتی جر آن چه علی کرد نمیشناسیم و نمیطلبیم و در این راه جز او الگویی نداریم. اما با تمام وجود یقین داریم که امام علی انجمن حتیهای نبود!
برای دیدین منابع غیر از آنچه که ذکر شده به مقالهی"امام علی و تعامل با خلفا در جهت انسجام اسلامی" رجوع کنید. (taghrib.ir)