مجید خسروپور
در شماره ی قبل، به نحوه ی شک لگیری و جریانات حاکم بر مجالس اول تا سوم پرداخته شد و به
آ نجا رسیدیم که در انتخابات مجلس سوم جریان چپ )مجمع روحانیون( بر مجلس حاکم شد.
مجلس چهارم
انتخابات مجلس چهارم در فروردین سال 71 انجام
پذیرفت که با مشارکت 58 درصدی مردم همراه بود؛
جامعه ی روحانیت مبارز پیروز این انتخابات شد و ناطق
نوری به ریاست مجلس برگزیده شد.
در باب زمینه های پیروزی جامعه ی روحانیت م یتوان
به مواردی از جمله رد صلاحیت گسترده ی نمایندگان
مجمع روحانیون پرداخت که کروبی و خوئینی ها به آن
اعتراضاتی داشتند. دلیل دیگر، ژست میان هرویی است
که جریان راست به خود گرفت و به نقد دولت های قبل
و جریان چپ حاکم بر مجلس پرداخت و در واقع آنان
را رادیکال و انعطا فناپذیر در مقابل اتخاذ تصمیم های
عقلانی خواند که البته با توجه به اتمام جنگ و نیاز
کشور به بازسازی و ه مچنین وضع نامناسب اقتصادی
که به سیاست های دولت موسوی نسبت داده می شد،
باعث شد تا جناح چپ با اقبال مردمی روبرو نشود.
تغییر سیاسی درون کشور، فضای عمومی مجلس را
به سمت سیاست های باز اقتصادی، استقراض خارجی،
تنش زدایی و دفاع حداکثری از دولت سازندگی برد.
سنت سیئ هی دولتی شدن مجلس و حضور حامیان
شدید دولت که از مجلس سوم جدی شده بود، در این
مجلس تدوام یافت.
در این دوره، جناح چپ ک مکم تغییر گفتمان داد و
به ایفای نقش راست در زمان امام)ره( پرداخت.
مجلس پنجم
در این دوره گروهی از اطرافیان هاشمی رفسنجانی
که در دولت وی حضور داشتند، با نام «کارگزاران
سازندگی » از جناح راست منشعب شدند که به راست
مدرن شهرت یافتند. مجمع روحانیون اعلام کرد که در
اعتراض به رد صلاحیت ها در انتخابات شرکت نم یکند.
انتخابات در اسفند 74 برگزار شد که با مشارکت 71
درصدی مردم همراه بود و کارگزاران اکثریت مجلس را
در اختیار گرفتند. پس از آ نها هم راست های سنتی به
کرسی های مجلس راه یافتند که بار دیگر ناطق نوری
را به ریاست مجلس برگزیدند.
با اتمام دوره ی ریاست جمهوری هاشمی، جناح
راست با ناطق نوری بار دیگر وارد صحنه شد و جناح
چپ هم با خاتمی )البته با ظاهری مستقل(، که با
پیروزی قاطع خاتمی و بازگشت دوبار هی جناح چپ به
عرصه ی قدرت سیاسی کشور همراه بود.
دولتی شدن مجلس و تغییر هرم نمایندگان به
سمت طبقات بالا، دفاع از سیاست های دولتی، تقدم
توسعه بر عدالت و دور شدن از مردم از ویژگی های
این مجلس بود.
حوادثی مانند کوی دانشگاه، قتل های زنجیره ای،
دستگیری شهردار تهران به جرم سوء استفاده از مقام
دولتی و اصلاح قانون مطبوعات، استیضاح عبدا... نوری
وزیر کشور اصلاحات و تشکیل جبهه ی مشارکت
مربوط به دوران مجلس پنجم هستند.
مجلس ششم
این انتخابات در بهمن 78 برگزار شد که 67 درصد
واجدین شرایط در آن شرکت کردند و جبه هی دوم
خرداد توانست در اکثریت حوزه های انتخابی پیروز
شود و ریاست مجلس هم به مهدی کروبی سپرده شد.
در نتایج این انتخابات، شائبه ی تخلف و تقلب مطرح
شد و انتخابات شهرهایی مانند تهران با تأخیر بسیار
زیاد تایید شد. در این دوره، هاشمی با آرای بسیار
پایین و به عنوان نفر سیم وارد مجلس شد که البته
استعفا داد.
تصویب مزایای بالا برای نمایندگان مجلس ششم و
پرشیا دادن به آن ها از همان ابتدا مجلس را خبرساز
کرد.
نقد شدید گذشته ی انقلاب، فشار به رهبری در بحث
هسته ای، اصرار بر مذاکره با آمریکا و نامه ی معروف به
پذیرش جام زهر در سال 2003 ، فضای اصلی حاکم
بر مجلس ششم را شکل داده بود که با اعتراض شدید
جناح راست به خاطر «عبور از خط قرمزها » و اعتراض
نیروهای حز باللهی همراه بود.
از دیگر فعالیت های مجلس ششم یها، طرح
اصلاحی هی قانون مطبوعات با محوریت کاهش و حذف
نظارت، لوایح دو قلوی افزایش اختیارات رئیس جمهور
و سیطره ی وی بر سایر قوا و لایحه ی الحاق ایران به
کنوانسیون محو کلیه ی اشکال تبعیض علیه زنان بود.
سکانس پایانی نمایش نامه ی مجلس ششم،
هنرنمایی 139 نفر از نمایندگان بود که در اعتراض
به شورای نگهبان در رد صلاحیت های انتخابات مجلس
هفتم، در صحن مجلس تحصن کرده و بعد از مدتی
استعفای دسته جمعی دادند که البته فقط استعفای 5
نفر از آنان در دستور کار قرار گرفت! لازم به ذکر است
که بر خلاف میل آنان انتخابات مجلس هفتم در وقت
مقرر خود برگزار شد.
مجلس هفتم
این انتخابات در اسفند سال 82 و متأثر از تحصن
عده ای از نمایندگان مجلس ششم در اواخر آن انجام
شد. در این دوره طیف راست سنتی، مجمع روحانیت و
جامعه ی اسلامی مهندسان حضور داشتند. کارگزاران،
مشارکت و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی اعلام
کردند که در انتخابات شرکت نمی کنند؛ اما ائتلافی به
نام «ائتلاف برای ایران » به رهبری خاتمی وارد عرصه ی
انتخابات شد. دراین میان، اصول گرایان جدیدتری هم
با نام «آبادگران » که متشکل از چهر ههای غیر تابلودار
نسل دوم که سوابق دانشگاهی و دفاع مقدس داشتند
به سرلیستی چهر ههای محبوبی مانند مهندس چمران
در انتخابات شرکت کردند.
انتخابات با مشارکت 51 درصدی مردم انجام
پذیرفت و با پیروزی جناح راست و عموما آبادگران
همراه بود و اصلاح طلبان مجلس ششم به اقلیتی در
مجلس هفتم تبدیل شدند. ریاست مجلس هم به حداد
عادل سپرده شد.
در سال اول، قوانین مردمی پیگیری شد؛ ابتدا 112
ایراد لایح هی پنجم توسعه که توسط مجلس ششم به
سرعت تدوین شده بود اصلاح شد و در ادامه طرح
سهمیه بندی بنزین در بودجه ی سال 86 ، استیضاح
وزیر کار دولت اصلاحات، طرح ساماندهی مد و لباس،
قانون خدمات کشوری و ... در این مجلس انجام شد.
اما شروع خوب سال های اول به عادی شدن آن در
سال های بعدی انجامید.
بی تفاوتی نسبت به تحصن 14 روزه ی دانشجویان
دانشگاه صنعتی اصفهان در زیر باران در مقابل مجلس
شورای اسلامی و موارد عجیبی مانند قیام و قعود
100 – 140 نفر از نمایندگان مجلس همراه با باهنر،
گرفتن مزایایی مثل پرشیا مانند مجلس ششم و جدی
نگرفتن طرح نظارت نمایندگان بر خود هم مربوط به
همین مجلس است.
قبل از انتخاب احمدی نژاد، این مجلس در تنازع
جدی با دولت خاتمی قرار داشت، اما نظارت جدی بر
دولت نهم انجام نداد.
یکی از اتفاقات مهم این دوره تشکیل فراکسیون
اصولگرایان مستقل بود که به سردمداری عماد افروغ
صورت پذیرفت. افروغ قبل از انتخاب احمدی نژاد به
حمایت از او پرداخت، ولی بعدها به دلیل انتقادات به
دولت از فراکسیون اصولگرایان جدا شد و فراکسیون
اصولگرایان مستقل را به راه انداخت.
تعلیق فعالیت های هسته ای و از سرگیری آن در
دولت خاتمی هم در این مجلس به وقوع پیوست.
مجلس هشتم
در این دوره و در حالی که اصلاح طلبان در مقابل
دولت، مجلس و حکومت به انسجام رسیده بودند و 4
نفر از آنان به شورای شهر چهارم هم راه پیدا کرده
بودند، اصولگرایان اقدام به تأسیس شورای هماهنگی
اصولگرایان موسوم به 5+ 6 کردند که متشکل بود از 3
بازوی دو نفره )حامیان دولت و ایثارگان و جبهه پیروان
خط امام و رهبری( و هیئت 5 نفر هی حکمیت.
انتخابات دراسفند 86 با مشارکت 51 درصدی
مردم برگزار شد و فراکسیون اصولگرایان بر اکثریت
کرسی های مجلس تکیه زدند و لاریجانی هم به عنوان
رئیس مجلس برگزیده شد. در این دوره فراکسیون
اصولگرایان مستقل به مجلس راه پیدا نکردند و
چهره هایی مانند حسن سبحانی با سابقه ی سه دوره
حضور در مجلس و کمترین غیبت و تأخیر و بیشترین
پیشنهاد و طرح، به دلیل جبه هبندی «جبهه ی متحد
اصول گرایان » حذف شدند.
اصو لگرایان در این دوره عموما به چهره ی سنتی
دهه ی 60 خود بازگشتند. می توان گفت این مجلس
ترکیبی از مجالس چهارم، پنجم و هفتم بود که از نظر
قشر متوسط رو به بالا بودن و رابط هی قدرت و ثروت
تفاوت چندانی با مجالس ششم و هفتم نداشت.
استیضاح خبرساز کردان، طرح دانشجوی پولی،
حقوق مادام العمر نمایندگان، نداشتن عملکرد شفاف
در بحبوحه ی فتنه 88 ، بالا گرفتن اختلاف در بعضی
موارد با دولت و تذکرهای رهبری، کش و قوس فراوان
بر سر طرح نظارت نمایندگان بر خود، امضای نامه از
سوی 220 نفر از نمایندگان در حمایت از جاسبی بر
سر قضی هی دانشگاه آزاد از مواردی است که مجلس
هشتم در کارنامه دارد. طرح سؤال از رئیس جمهور
هم بالاخره پس از سر و صداهای فراوان و تهدید به
استعفای علی مطهری وصول شد. شاید بتوان مهم ترین
طرح های تصویبی این مجلس را تحکیم سهمیه بندی
بنزین و تصویب طرح هدفمندی یاران هها دانست.
میتوان مجلس هشتم را بعد از مجلس ششم جزو
پرحاشی هترین و کم کارترین مجالس پس از انقلاب
دانست.
در ایام فتنه ی 88 گروهی از نمایندگان که عموما
به جریان رحیم مشایی و عملکرد مجلسیان در فتنه
اعتراض داشتند، فراکسیونی را با نام انقلاب اسلامی
تشکیل دادند که در آستانه ی انتخابات نهم مجلس
شورای اسلامی با عنوان جبهه ی پایداری وارد صحنه ی
انتخابات شدند.
