شهید آیت الله محمد باقر صدر

نویسنده: محمدمهدی اورعی

شهید صدر در خانواده­ای اهل علم ومعرفت متولد شد. ایشان دارای استعداد سرشاری بودند آنچنان­که در 17 سالگی از شیخ الریثی اجازه اجتهاد گرفتند. و در 38 سالگی پس از رحلت آیت الله حکیم به مرجعیت رسیدند. ایشان بر دانش­های گوناگون تسلط داشتند و در بحث های اصولی و فقهی سرآمد بودند. گستردگی علوم تحت تسلط او به قدری بود که مشاور اقتصادی رییس جمهور وقت مصر تحت تاثیر افکار اقتصادی ایشان بود. از اساتید برجسته ایشان میتوان به آیت الله خویی و محمد تقی جواهری اشاره کرد و از شاگردان برجسته وی محمود هاشمی شاهرودی و سید کاظم حسینی حائری را میتوان نام برد.

اولین اثر وی در 17 سالگی نگاشته شد و در 24 سالگی نیز اثر «فلسفتنا» را به رشته تحریر در آوردند. در مجموع 26 اثر از ایشان به جای مانده که تنوع این کتب از ریاضیات و اقتصاد است تا مسائل فقهی و اصولی و. از آثار ایشان می توان به «اقتصادنا» اشاره کرد.

ایشان همپای کار علمی مبارزات گسترده ای را علیه رژیم بعثی انجام دادند. از مبارزات ایشان می توان به پایه گذاری «حزب الدعوه الاسلامی» ، فتواها، سخنرانی­ها و کتب فراوان ایشان در مبارزه اشاره کرد. پس از انقلاب اسلامی ایشان با فتوایی مردم عراق را به مبارزه مسلحانه علیه آن رژیم دعوت کرد ودر این راه زندان­های سختی را متحمل شدند. ایشان بارها در بازداشت­ها به دلیل حمایت از انقلاب و امام­(ره) مورد تهدید واقع شده­بودند و در یکی از شکنجه­های خود گفتند که سرانجام به آرزوی خود یعنی تشکیل حکومت اسلامی رسیده­اند و کشته­شدن یا زنده­ماندن برایش مهم نیست.

سرانجام ایشان در1358 شمسی به طرز فجیعی در زندان به شهادت رسید.

 تعدادی از اندیشه های شهید صدر:

- ضرورت تشکیل حکومت اسلامی : اندیشه سیاسی شهید صدر پس از تطوراتی در نهایت همان «خلافت مردم با رهبری فقیه» است که جلوه­ی این دیدگاه در جمهوری اسلامی است.

- آزادی : از نظر ایشان آزادی به معنای آزادی خود انسان از نفسش (جهاد اکبر) و نفی سلطه دیگران بر خود انسان(جهاد اصغر) است.

- عدالت اقتصادی، اجتماعی

- نظریه منطقه الفراغ : ایشان با طرح این نظریه جایگاه انعطاف پذیری قوانین در اسلام را بیان می کند.