کبری باقری

تیتر: حصار اشک...

این همان چشمه‌ى جوشانى که از ظهرِ روزِ عاشورا شروع شد؛ از همان وقتى که زینب کبرى(س) – طبق نقلى که شده است– بالاى «تلّ زینبیه» رفت و خطاب به پیغمبر عرض کرد: «یا محمداه، صلّى علیک ملیک السّماء هذا حسینک مرمّل بالدّماء، مقطّع الاعضاء، مصلوب العامة و الرّداء.» او خواندنِ روضه‌ى امام حسین -علیه‌السّلام- را شروع کرد و ماجرا را با صداى بلند گفت؛ ماجرایى که مى‌خواستند مکتوم بماند. خواهر بزرگوار امام، چه در کربلا، چه در کوفه و چه در شام و مدینه، با صداى بلند به بیان حادثه‌ى عاشورا پرداخت. این چشمه، از همان روز شروع به جوشیدن کرد و تا امروز، هم‌چنان جوشان است...(1)

شور عظیم عزاداری سیدالشهدا در میان اقشار مختلف مردم و تأثیرات شگرف آن در بیش از 14 قرن پس از شهادت آن بزرگوار در جوامع شیعی، سبب شده است که تیر فتنه‌ی دشمنان اسلام به سمت آن نشانه رود.

«القا کرده­اند به جوان‌های ما که تا کی گریه و تا کی روضه و این‌ها؟! بیایید تظاهر کنیم؛ این‌ها نمی­فهمند روضه چیست و این اساس [را] کی تا حالا نگه داشته است؟ این را نمی­فهمند، و نمی­شود هم به‌شان بفهمانیم...»(2)

باید دانست که انسان با احساس و عاطفه زندگی می­کند و این نعمت الهی در کنار عقل و خرد موجب رشد و کمال وی و رسیدن به سعادت می­شود.

«پس وقتی شناخت، حرکت‌آفرین است که عامل دیگر که همان انگیزه‌ها و عواطف باشد، در ما به وجود آید و احساسات ما برانگیخته شود. و البته نقش اساسی را چیزهایی ایفا می‌کنند که تأثیر مستقیمی بر احساسات و عواطف، داشته باشند.»(3)

و عاشورا صحنه‌ی تلفیق این دو است: «در زمان ما معمول است که کشورها نمایشگاه صنایع درست می‏کنند و گاهی‏ نمایشگاه جهانی از همه‌ی کشورهای دنیا درست می‏کنند... منظور از این نمایشگاه‌ها نشان دادن محصولات فکری و عملی بشر است. در آن جا انسان‏ عظمت فکر و فعالیت و مقدار هنرنمایی بشر رامی‏فهمد. در آن جا همه چیز را می‏آورند؛ از سوزن تا یک نمونه کارخانه‏های عظیم. صحنه‌ی کربلا را می‏توان‏ تشبیه کرد به یک نمایشگاه؛ ولی نه نمایشگاه علم وصنعت، بلکه نمایشگاه‏ معنویت و معرفت.»(4) 

هم در خود حادثه و هم در ادامه و استمرار حادثه، عاطفه یک نقش تعیین‌کننده‌اى ایجاد کرده است که باعث شد مرزى بین جریان عاشورایی و جریان شیعى با جریان‌هاى دیگر پیدا شود... قدرت عاطفه، قدرت عظیمى است؛ لذا ما را امر مى‌کنند به گریستن، گریاندن و حادثه را تشریح کردن... در فضاى عاطفى و در فضاى عشق و محبت است که مى‌توان خیلى از حقایق را فهمید، که در خارج از این فضاها نمى‌توان فهمید.(5)  

مسئله در این جا فقط گریه کردن نیست... مقصود این است که داستان‏ کربلا به صورت یک مکتب تعلیمی و تربیتی همیشه زنده بماند. زیرا عزاداری امام حسین -علیه‌السلام- آثار و کارکردهای بسیار مهمی هم از جنبه­ی فردی و هم از جنبه‌ی اجتماعی و سیاسی دارد.

«زنده نگه داشتن عاشورا یک مسئله‌ی بسیار مهم سیاسى-عبادى است. عزادارى کردن براى شهیدى که همه چیز را در راه اسلام داد[ه‏]، یک مسئله‌ی سیاسى است؛ یک مسئله‏اى است که در پیش‌برد انقلاب اثر بسزا دارد....»(6)

«قدرت‌های بزرگ از این سازمانی که بدون این که دست واحدی در کار باشد که آن‌ها را مجتمع کند، خودبه‌خود ملت را به هم جوشانده‌اند در سراسر یک کشور، کشور پهناور، در ایام عاشورا و در دو ماه محرم و صفر و در ماه مبارک، این مجالس است که مردم را دور هم جمع کرده است و اگر یک مطلبی بخواهد برای اسلام خدمتی بکند و شخصی بخواهد که مطلبی را بگوید، سرتاسر کشور به واسطه همین گویندگان و خطبا و ائمه‌ی جمعه و جماعت یک‌دفعه منتشر می‌شود و اجتماع مردم در تحت این بیرق الهی، این بیرق حسینی، اسباب این می‌شود که سازمان داده شده باشد.»(7)

این هماهنگى به گفته­ی پیر جماران بزرگ‌ترین امر سیاسى در دنیا است. این وحدت و در صحنه بودن به واسطه­ی سیدالشهدا، عامل پیروزی ماست. همین مساجد و روضه‏هاست که بدون تبلیغات و زحمت زیاد، در میان اقشار مختلف هماهنگى ایجاد کرده و مملکت و اسلام را تا کنون حفظ کرده است.

وقتی که مجموعه‌ی جنبه‌های سیاسی و اجتماعی و روزآمد نهضت کربلا با مراسم پرشور عزاداری پیوند بخورد، آن گاه جامعه‌ای پیش‌رفته و مطابق با اصول دین و قوانین جامع اسلامی خواهیم داشت و افراد جامعه برای فداکاری در راه دین و صیانت از مکتب حسین (ع) مهیا می­شوند و و حرکت آغاز می‌شود...

پی‌نوشت:

1. بیانات امام خامنه­ای در جمع روحانیون استان «کهگیلویه و بویراحمد» در آستانه‌ى ماه محرّم 17/3/73

2. صحیفه‌ی امام، جلد دهـم، صفحه‌ی 120

3. استاد محمدتقی مصباح یزدی، آذرخشی دیگر از آسمان کربلا، انتشارات مؤسسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).

4. حماسه‌ی حسینی3. استاد شهید مطهری. صفحه‌ی 72.

5. بیانات امام خامنه­ای در دیدار روحانیان و مبلغان در آستانه‌ى ماه محرم 5/11/84

6. صحیفه‌ی امام، جلد ‏13، صفحه‌ی 327.

7. صحیفه‌ی امام، جلد 16، صفحه‌ی 209.