زینب صباحی
اولین مسئلهای که آدم (ع) و حوا پس از هبوطِ از بهشت با آن روبه رو شدند، مسئله پوشش و حیا بود. مسئلهای که در طی گذشت زمان، نحوه و حدود آن توسط انبیای الهی کامل‌تر گشت و اکنون پس از چندین هزار سال شکل وارونه‌ی آن، سوغات تمدن غرب شده است.
در میان موجودات، انسان تنها آفرینشی است که از بدو تولد نیاز به پوشش را حس می‌کند و از آن بهره می‌جوید. بنابر گواهی متون تاریخی، در اکثر قریب به اتفاق اقوام و ملل، حدودی برای پوشش مطرح بوده است. در واقع فطری بودن حیا و پوشش اصلی انکار ناپذیر است و دعوت تمامی ادیان به رعایت و حفظ آن تاکیدی بر این قضیه است. هر چند این امر فراز و نشیب‌های زیادی به خود دیده و گاهی با اعمال سلیقه‌ی حاکمان تشدید و یا تخفیف یافته، ولی هیچ گاه به طور کامل از میان نرفته و نادیده گرفته نشده است. در نهایت با ظهور اسلام به عنوان آخرین و کاملترین دین الهی، یک پوشش در چارچوبی متعادل و با در نظر گرفتن آزادی عمل برای زنان و مردان در عرصه‌های مختلف زندگی تعیین گشته است.
ورای شریعت و تقید به آن، پوشش به نوعی نمایانگر شخصیت فرد است و انسان به وسیله آن بخشی از هویت خود را عرضه می‌کند. میزان و چگونگی پوشش، بیانگر نگرش انسان به نحوه دیده شدن خود است. گاه آدمی انتخاب دقیقی برای این هویت بیرونی دارد و متناسب با ایدئولوژی، آن را برمی‌گزیند و گاه بی هیچ تعمقی، صرفا از روی تقلید، آن را انتخاب می‌کند. لیکن در هر دو حالت، نحوه بروز بعد مادی خود را پذیرفته است.
هر چه روح انسانی بیشتر عظمت خود را بیابد، بیشتر به آراستگی و تزین فکر و عقیده اهمیت می‌دهد و هر چه ارزش روح در نظر انسان افول کند، به تناسب آن، آراستگی و جذابیت ظاهری مایه عزت قرار می‌گیرد. این افول تا بدانجا پیش می‌رود که در یک نگاه اومانیسم غربی، انسان، برهنگیِِ در عین پوشش را مایه آزادی و کمال خود می‌داند. نه تنها از روی سرافکندگی بلکه با شجاعت تمام آن را فریاد می‌زند و به آن افتخار می‌کند. این وارونگی ارزش‌ها در تناقص با فطرت هویداست. برای مقابله با این سرکوبگری فطری، راهی جز تذکره اصالت بعد معنوی انسانی نیست. بُعدی که طبق گفته‌ی ادیان الهی از روح الهی نشات گرفته و اساس انسانیت را در خود جای داده است و جنبه مادی صرفا ظرفی برای آن محسوب می‌شود. لذا این یادآوریِ عظمت روح و تقویت قوه تعقل می‌بایست به صورت یک امر مستمر در حیات بشر جریان داشته باشد تا مانع از حرکتِ به سمت فروبستگی‌ها شود.
***
در یک جامعه بشری انسان‌ها تحت تاثیر اندیشمندان و فرهیختگان خود هستند و دانشگاه به عنوان نماد فرهنگ ناب و متعالی کشور ارزشی دو چندان دارد. طبق فرموده حضرت امام (ره) از دانشگاه انتظار می‌رود انسان ساز باشد و باید به طور پویا در عرصه احیای ارزش‌های انسانی و گفتمان سازی قدم بردارد. به راحتی می‌توان نقش خاستگاهی دانشگاه را در جریانات فرهنگی جامعهِ امروز مشاهده کرد. از این رو، وظیفه مستمر دانشگاهیان، دیده‌بانی هوشیار اوضاع فرهنگی جامعه و کنترل و هدایت آن است. اگر امروزه اصالت روح جای خود را به جسم خاکی داده، وظیفه دانشگاهیان است تا این عنصر عظیم را یادآور شوند و مردمان را به توجه به آن فراخوانند. وقتی که دانشگاه مهد تبلور ارزش‌ها شود، پرورش یافتگانش مبانی مستدل خود را هیچ گاه نخواهند فروخت ولو با دلفریبانه‌ترین بها.
با تکیه بر این رسالتِ عظیم دانشگاه در حوزه فرهنگی، به ویژه دانشگاه مادر، دانشگاه تهران و نیاز جامعه فعلی بر یک بازبینی فکری حول مسئله پوشش، در این شماره به سراغ اساتید محترم دانشکده فنی رفتیم تا نظرات این بزرگواران را در مورد آن جویا شویم. امید است این گونه حرکت‌ها هر چند اندک بتوانند نقش خود را در ایجاد یک فضای گفتمانی اندیشگرا حول این امر ایفا کند. بر خود لازم می‌دانیم از همه‌ی اساتید و دانشجویان محترمی که در این ویژه نامه با ما همکاری داشتند، صمیمانه تشکر نماییم.
