نویسنده: محمد ثقفی
عربستان سعودی
همزمان به انقلاب اسلامی ایران اسلامگرایان سعودی به رهبری جهیمان العتیبی، مسجدالحرام را تصرف کردند و به حکومت اعلان جنگ دادند. هم چنین سازمان شیعهی «انقلاب اسلامی در شبه جزیرهی عربستان» اعلان موجودیت کرد و با اذعان به رهبری امام خمینی به مبارزه با حکومت برخاست.
بحرین
شیعیان بحرین پس از انقلاب اسلامی ایران تشکیلاتی برای مبارزه با حاکمان مستبد خود تشکیل دادند. رهبر آن ها حجت الاسلام هادی مدرسی در تبعید به حمایت از امام خمینی و گفتمان او پرداخت. تظاهرات پی در پی مردم بحرین در حمایت از امام حکومت را به دستگیری گستردهی فعالان واداشت.
عراق
اکثریت شیعهی عراق همزمان با انقلاب ایران به رهبری آیت ا... محمد باقر صدر علیه صدام بعثی به پا خاستند. ترس از این جنبش ملی صدام را وادار به اعدام وحشیانه ی عده ی زیادی از علما و انقلابیون عراق از جمله آیت ا... صدر و سپس حمله به ایران کرد. در زمان حمله ی عراق به کویت هم مردم عراق همزبان با گفتمان انقلاب اسلامی به انتفاضه ی وسیعی دست زدند که با کشتار وسیع و بی سابقه ی حکومت دفع شد. این از جملات معروف آیت ا... صدر است : «در امام خمینی ذوب شوید همان گونه که او در اسلام ذوب شده است.»
لبنان
امام موسی صدر و سهید چمران که به واقع شاگردان معنوی امام بودند عامل هویت یابی شیعیان لبنان و احیاگر روح مقاومت اسلامی در آن منطقه شدند. گفتمان امام خمینی و تجربه های موفق دفاع مقدس الهام بخش شیعیان لبنان شد تا پس از افول مقاومت ناسیونالیستی عربی و جنایات اسرائیل در جنوب لبنان حزب ا... تشکیل شود. حزب ا...ی که اطاعت از ولایت فقیه در اصول مرامنامه ی آن است. گروهی که اکنون به اعتراف دوست و دشمن یکه تاز عرصه ی سیاسی لبنان و محبوب ترین گروه لبنانی شده است.
مصر
نهضت اسلامی ایران روحی تازه در کالبد اخوان المسلمین و جریان های مصری نزدیک به آن دمید. ترور انور سادات رئیس جمهور مصر به دست خالد اسلامبولی عضو سازمان الجهاد بارزترین نمود خارجی این تاثیرات بود. اظهارات گروه های سیاسی و جهادی مصر در حمایت و ستایش از انقلاب اسلامی ایران در آن سالها به طور شگفت انگیزی عمومیت پیدا کرده بود تا جایی که مبارزین مصری به شیعیسم و خمینیسم محکوم می شدند. پس از حملهی عراق به ایران اخوان المسلمین مصر چندین بیانیه علیه رژیم بعث عراق صادر کرد و همکاری دراز مدت استراتژیک با سپاه پاسداران را خواستار شد. اخوان المسلمین به عنوان موثر ترین و محبوب ترین گروه اسلام گرا در جهان اسلام (اهل سنت) و مهم ترین اپوزیسیون مصر همواره حامی و جانبدار جمهوری اسلامی و مقاومت در منطقه بوده است. هر چند کمتوجهیهای دستگاه دیپلماسی ایران در سال های بعد نسبت به این جریان زمینه را برای وسیع تر شدن آلترناتیو جهاد با آمریکا از طرف القاعده باز کرد. خالد اسلامبولی در جریان محاکمه اش گفت: «اگر مراد از خمینیسم رابطه ی تشکیلاتی ما با ایران است دروغ بودن آن بر همگان آشکار است و اگر مراد پیروی از روش و شیوه ی خمینی است از آن ابای نداریم و به آن افتخار می کنیم.»
لیبی
با اوج گیری نهضت اسلامی ایران معمر قذافی جاکم لیبی دریافت که دوران استیلای اسلام گرایی فرا رسیده است لذا دست به اقدامات وسیعی برای اسلامیزه کردن حکومت خود کرد و هم چنین در بعد سیاسی به حمایت از نهضت اسلامی امام خمینی برخاست. معمر قذافی در دوران جنگ تحمیلی هم صلاح دید که در کنار تهران باشد.
سودان
جعفر نمیری حاکم مستبد سودان بعد از انقلاب اسلامی ایران و چند سال دیر به فکر اسلامیزه کردن حکومت خود افتاد فلذا در اسلامی کردن حکومت خود ناکام ماند و در پی کودتای اسلام گرایان به رهبری عمر البشیر و رهبری معنوی حسن الترابی از قدرت برکنار شد. حسن ترابی رهبر اخوان المسلمین سودان بود که متاثر از افکار امام خمینی و دکتر شریعتی بود. وی پس از انقلاب به ایران سفر کرد و با امام دیدار نمود. از آن زمان سودان پایگاهی مهم برای مجاهدین مسلمان و حامی بزرگ مقاومت در منطقه بوده است.
تونس
گفتمان امام خمینی ابزار مناسبی برای حملات اسلام گرایان تونس به بورقیبه حاکم تونس شد. مارک خمینیسم زدن به مخالفین هم دردی از حکومت دوا نکرد. راشد الغنوشی رهبر اسلام گرایان تونسی (جنبش گرایش اسلامی) با روش های مدنی و با پیروی از گفتمان امام خمینی حکومت را به چالشی جدی کشید. راشد الغنوشی امام خمینی را رهبر مسلمانان جهان می دانست و تفکر او را یکی از ارکان اسلام گرایی معاصر. این گفته از اوست:«با پیروزی انقلاب در ایران اسلام دوران ارگانیک تازه ای را آغاز کرد.»
افغانستان
مجاهدان افغانستان در مبارزه با شوروی از گفتمان انقلاب اسلامی شدیدا متاثر بودند، تا جایی که پیام های امام خمینی و کتب دکتر شریعتی به وفور بین آن ها وجود داشت. ایران نقش مهمی در اتحاد اسلامگرایان افغانی ابتدا علیه شوری و سپس علیه طالبان داشت. البته این تاثیرات با دور شدن دستگاه سیاست خارجی از گفتمان صدور انقلاب امام به وضوح کاهش یافته است. در اثر سیاست خارجی معیوب سال های بعد، مجاهدین روشنفکر کنار زده شدند و تفکر طالبانی و القاعده ای علم دار جهاد و مقاومت در این کشور شد.
پاکستان
اسلام گرایان روشنفکر سنی پاکستان (جماعت اسلامی) و تشکیلات شیعیان پاکستان (نهضت اجرای فقه جعفری) از مهم ترین حامیان انقلاب اسلامی در پاکستان بودند. نهضت اجرای فقه جعفری به عنوان نمونه ای بارز از صدور انقلاب اسلامی، نقشی مهم در بیداری و هویت یابی شیعیان پاکستان بود که البته فعالیت های گسترده اش به شهادت مشکوک رهبرش، عارف حسین الحسینی انجامید. هم چنین ابوالاعلی مودودی، احیاگر بزرگ اسلام در منطقه و رهبر آن زمان جماعت اسلامی پاکستان، از انقلاب اسلامی ایران حمایت کرد و دفاع از آن را بر همه ی مسلمانان واجب دانست. این دو تشکیلات از مزاحمان همیشگی گسترش تفکر طالبان در پاکستان بوده اند.
آذربایجان
انقلاب اسلامی ایران به طور کلی نقش مهمی در احیای هویت ملی و اسلامی کشورهای مسلمان تحت حاکمیت شوروی داشت و خود گامی مهم در جهت استقلال آن ها بود. اوج این تاثیرات در شورش های دو دهه ی قبل شیعیان آذربایجان بود که خواستار برچیده شدن مرز بین سرزمین خود و جمهوری اسلامی شده بودند. خواسته ای که نه تنها مورد توجه دولت سازندگی قرار نگرفت بلکه از این پتانسیل برای نشر اندیشه ی امام هم استفاده نشد.
فیلیپین، اندونزی و مالزی
تاثیرات افکار امام خمینی و دکتر شریعتی بر اسلامگرایان جنوب شرقی آسیا بسیار عمیق و گسترده بوده است. برچسب خمینیست یا اسلام گرای رادیکال، نسبت هایی بود که دولت های مالزی و اندونزی به مخالفین خود می دادند و از خطر صدور اسلام منحرف ایران می گفتند. در فیلیپین تصویر امام خمینی جزء لاینفک تظاهرات مردم علیه حکومت مارکوس شده بود. حرکت اسلامی مورو و حرکت ملی مورو در فیلیپین آشکارا از امام خمینی به عنوان الگو یاد می کردند و برای انقلابیون ایران پیام و درخواست کمک می فرستادند. نهضت اسلامی مورو به علت بی اعتنایی های حکومت ایران در سال های سازندگی به طور وسیعی سرکوب شد و نا امیدی از جمهوری اسلامی باعث شد که گفتمان مبارزه ی القاعده ای، به علمداری حرکت ابوسیاف، غالب شود.
نیجریه
فعالان اسلامی نیجریه به شیوه ای هنر مندانه از افکار امام بهره بردند تا به طور وسیعی اسلام را در آفریقا گسترش دهند و اسلام گرایی را به گفتمان غالب تبدیل کنند. نفی غربگرایی و جنگ فقر و غنای امام به طور گسترده مورد استقبال مسلمانان نیجریه قرار گرفت. امروز نیجریه مهم ترین مرکز تشیع انقلابی در آفریقاست. ابراهیم زاک زاکی رهبر شیعیان نیجریه پارسال گفت که در اثر نشر گفتمان جمهوری اسلامی، شمار شیعیان نیجریه از چهارصد و پنجاه هزار نفر 30 سال قبل به چهل و پنج میلیون رسیده است.
سوریه
همسویی حکومت سوریه با جمهوری اسلامی از زمان انقلاب باعث افول محسوس مبارزه طلبی اسلام گرایان سوری علیه حکومت شده است. و اخوان المسلمین سوریه ترجیح داده است به جای کارهای سیاسی علیه حکومت بعثی سوریه به کارهای فرهنگی و تبلیغی بپردازد. همگرایی سوریه با مقاومت و انقلاب اسلامی این حکومت را به یکی از محبوب ترین حکومت های جهان عرب تبدیل کرده است. رای بالای مردم سوریه به بشار اسد در انتخابات گذشته شاهدی بر این مدعاست.
فلسطین
پس از پیروزی انقلاب که آرمان فلسطین از گفتمان های اصلی آن بود، نماینده ی سازمان آزادی بخش فلسطین امام خمینی را رهبر مبارزان فلسطینی خواند. هم چنین یاسر عرفات به ایران آمد و این جملات تاریخی را به زبان راند: «انقلاب ایران و انقلاب فلسطین یک انقلاب اند. ملت ایران و ملت فلسطین یک ملت اند به رهبری یک رهبر: امام خمینی.» طی سال های آینده که عرفات به جریان سازش متمایل شد، حماس و جهاد اسلامی به عنوان فرزندان انقلاب اسلامی، خلاء مقاومت در فلسطین را پر کردند. فتحی شقاقی، رهبر جهاد اسلامی، آشکارا امام خمینی را رهبر می خواند و در دفاع از او و علیه سعودی ها و وهابیون سعودی می نوشت. امروز پس از سال ها، جهان، ایران را مهم ترین حامی مقاومت اسلامی فلسطین می داند. خالد مشعل، حماس را فرزند معنوی انقلاب ایران می خواند و رمضان عبد ا... همواره از رهبر ما با عبارت امام الخامنائی نام می برد.
یمن
شیعیان یمن که مدت ها تحت سیطرهی کمونیستها و دیکتاتورهای ناسیونالیست بودهاند، بعد از انقلاب ایران، بارها دست به شورش علیه حکومت زده اند. شدیدترین درگیری های شیعیان با حکومت، مبارزات چند سال اخیر آن ها به رهبری علامه الحوثی با حکومت بوده است که با قتل رهبر قیام و کشتار وسیع مردم سرکوب شد. دولت یمن در جریان درگیری ها بارها اذعان کرد که تصاویر امام خمینی و امام خامنه ای و سید حسن نصر ا... محلات شیعه نشین یمن را پر کرده است.
انگلستان
دکتر کلیم صدیقی مسلمان پاکستانی تبار انگلیسی برای ترویج گفتمان امام در اروپا موسسه ی اسلامی پژوهش و برنامه ریزی را بنیان نهاد. کتاب های او درباره ی نهضت جهانی اسلام به پیروی از گفتمان امام خمینی بارها در اروپا تجدید چاپ شده و به زبان های مختلف ترجمه شده است. از جمله اثرات عینی کارهای او ترویج و تبلیغ پیام امام، مبنی بر اعدام سلمان رشدی و مجازات ناشران کتاب او در انگلیس بود، اقدامی که به سیل حملات به ناشران آیات شیطانی و چند عملیات برای اعدام انقلابی سلمان رشدی منجر شد. سلمان رشدی همان زمان گفته بود که اگر کلیم صدیقی نبود میتوانستم به راحتی در خیابان های لندن قدم بزنم.
