بسم الله

پیامبر گرامی اسلام: خوشا به حال کسی که عیب خودش، او را از پرداختن به عیب مردم بازمی­دارد.1

آثار زیبای ترک غیبت

در شماره­ی قبل آثار زشت غیبت بررسی شد تا زیان­های آن را بدانیم و برای ترک آن آماده شویم؛ اما ترک این عمل آثار زیبایی دارد که در روایات متعدد به آن اشاره شده است.

امام زین­العابدین - علیه­السلام- می­فرماید: کسی که زبانش را از [ریختن] آبروی مردم بازدارد، خداوند در روز قیامت از گناهان او چشم می­پوشد.2

روایاتی دیگر در باب صدقه وجود دارند که غیبت را هم در بر می­گیرند؛ چرا که هر عضوی از اعضای بدن ما صدقه­ای دارد و صدقه­ی زبان، ترک گفتار زشت - اعم از غیبت- است.

رسول خدا - صلی­الله­علیه­وآله- می­فرماید: جلوی زبانت را بگیر که همین [جلوگیری تو] صدقه­ای است که با زبانت بر خویش می­دهی.3

درمان علمی غیبت

همان طور که در مباحث پیشین ذکر شد، عیب و نقصی که در غیاب مؤمن گفته می­شود، دو جنبه دارد: مادی یا جسمی و معنوی یا روحی.

1. جسمی؛ چون بیان کردن نقص مؤمن و نکوهش او مربوط به آفرینشِ آفریدگار است، این رفتار به ناقص پنداشتن فعل آفریدگار برمی­گردد؛ یعنی اگر از انسان مؤمنی به لحاظ جسمانی غیبت کند، در واقع خلقت خداوند را مورد سؤال قرار داده است.

آگاهی از این نکته و تأمل در آن، انسان را در کنار گذاشتن این رفتار ناپسند یاری می­کند. غیبت­کننده باید توجه کند که حقیقت رفتار ناشایست او، ایراد گرفتن بر خدا است.

2. روحی؛ مبتلا بودن به نقایص روحی و رذایل اخلاقی برای مؤمن عیب است؛ ولی غیبت­کننده باید توجه داشته باشد که آیا خود، از آن عیب مبراست؟ اگر او معتقد باشد که دارای هیچ عیبی نیست، با این رفتار به عیب بزرگی دچار شده که همان غیبت کردن است.

کسی که بر درمان بیماری غیبت تصمیم گرفته است، باید بداند که به جای برشمردن عیب دیگران، بهتر است به عیب­های خود بپردازد.

درمان عملی غیبت

1. انسان پیش از گفتن هر سخنی، به سود و زیان­های آن توجه کند. اندیشه در سخن، پیش از بیان آن، مانع بسیاری از گناهان زبان می­شود.

2. باید در معاشرت با دوستان یا شرکت در محافل، احتیاط بیش­تری به خرج داد. شرکت در مجالسی که در آن­ها غیبت می­شود، خواه ناخواه بر روح انسان اثر می­گذارد و از آن جا که شنیدن غیبت هم حرام است، باید در دوست­یابی و صله­ی رحم دقت بیش­تری کرد.

3. کمک خواستن از خدا، که این خود دو گونه است: نخست این که انسان در همه­ی اوقات از خدا درخواست یاری کند تا به رذایل اخلاقی چون غیبت دچار نشود. دوم، در جایی که زمینه­ی غیبت فراهم و آبروی فرد در خطر است و شرایط اقتضا می­کند که شخص برای حفظ آبروی خود از دیگران غیبت کند، در واپسین مرحله با خدا باشد و از او بخواهد که آبرویش را حفظ کند؛ چرا که خداوند بهتر از هر انسانی در حفظ و نگه­داری حیثیت انسان­ها تواناست.

امیرالمؤمنین - علیه­السلام- می­فرماید: غیبت، تلاش انسان ناتوان است.4

***

بحث غیبت را در همین شماره به پایان می­بریم. در این بین اما بحث­های مهمی مثل رد غیبت (یعنی واکنش ما هنگام شنیدن غیبت برای از بین بردن اثر آن)، کفاره­ی غیبت، ریشه­های درونی غیبت و درمان ریشه­های درونی را از کتاب اخلاق الاهی نیاوردیم. خواننده­ی گرامی می­تواند با مراجعه به کتاب (که در کتاب­خانه­ی نمازخانه­ی پردیس امیرآباد و هم­چنین کتاب­خانه­ی بسیج دانشجویی) به صورت تفصیلی این موضوع­ها را پی بگیرد.

1. کافی، جلد 8، صفحه­ی 168، حدیث 190.

2. کافی، جلد 2، صفحه­ی 305، حدیث 14.

3. کافی، جلد 2، صفحه­ی 114، حدیث 7.

4. صبحی صالح، نهج­البلاغه، صفحه­ی 556، حدیث 461.